برگی دیگر از دفتر آبی

گفته بودید عیدی . دستم نرفت که از این روزگار بنویسم و از آن چه می دانید. پس برگی از دفتر آبی برگ سبزی بهارانه. نثار نوروزیان.


روز دوم عید همه رفتند خانه بزرگان، سعید هنوز درشکه ها یک کوچه بالاتر نرسیده بودند خودش را از دست دایه رها کرد و از اتاق مهربان سرید تو ایوان کوچیکه، و به هر زحمتی بود از چهارتا پله بلند حیاط یک وجبی پایین رفت تا رسید به هم سطح حوض. می دانست این جا شنیدنی ترین و جذاب ترین گوشه آن خانه درندشت است، همیشه قصه ای منتطر او نشسته.

پاهای کوچکش را با کفش ورنی مشکی نو با احتیاط از پله آخربرداشت و گذاشت روی آجرهای نظامی چهارگوش و همان جا نشست. مشد اسدالله به دیدن پسر کوچک شازده تکانی به خودش داشت و همان طور که داشت خیارها را برای خانم بزرگ پوست می کند و می انداخت تو سبد کوچکی که کنار دستش بود، خیاری را که پوست کنده بود به دو نیم کرد و یک نیمه را با نوک گزلیکش دراز کرد طرف سعید. تاج سلطان بی اختیار داد زد:دستش، دست بچه، آقا مراقب گزلیک باش.... وجمله را با کمی تحکم و کرشمه گفت، و نگاه مهربانش دوخته شد به دست های سعید که خیار را گرفت و گاز زد. مشد اسدلله خندید که :

- آقای سعید میرزا ماشاله برای خودش مردی شده حالا، شما باز میگی بچه... کدوم بچه.

و جمله را با تاکید و نوازش تمام کرد یعنی که دارم جواب ترا می دهم تاج سلطان.
و باز همان طور که خیارهای قلمی و نازک کرک دار را از تو گونی برمی داشت و آب می کشید تا پوست بکند گفت:

- نبودید پریشب شب عیدی بعد سال تحویل که همه بودند در حوضخانه، شازده فرمودند سعید میرزا شعری بخوان، مثل بلبل خواند، دلم غنج رفت. صدای آفرین و احسنت همه به هوا رفت. شازده هم دو تا دوزاری نقره دادند. مگه نه.

و این را خطاب به سعید گفت که از یادآوری شیرینکاری اش توسط مشد اسدالله خنده ای بر صورتش دویده بود. تاج سلطان همان طور روی تشکچه اش نشسته بود کنار حوض، و با چشم هایش داشت پسرک را حظ می کرد گفت برای ما که نمی خواند. مشد اسدلله فقط گفت ها.

و در صدایش التماسی بود که به سعید می گفت به خاطر تاج سلطان بخوان. بخوان.

تاج سلطان چادر نماز نو را که همان روزها دوخته شده بود و عیدی گرفته بود جمع کرد و گفت: اما مادر من که دوزاری نقره ندارم ... و مشد اسدلله در بدرقه جمله تاج سلطان فقط گفت نه. یعنی که نداری. یا خواست بگوید داری. و یا شاید در آن یک نه معنای دیگری بود که سعید آن را فهمید و بلند شد از لب پله . عقب شلوار عیدش را تکاند و ایستاد و خواند:

هر کس به تماشائی رفتند به صحرائی
ما را که تو منظوری خاطر نرود جائی
یا چشم نمی بیند، یا راه نمی داند
هر کو به وجود خود دارد ز تو پروائی

کلمات شعر در هوا می گشت از روی حوض نقلی که سیب و سبری و گلابی روی آب در تاب بودند می گذشت و می نشست روی سنبل های باغچه مهربان که گرچند دو تاشان رفته بودند تو گلدان و مشد اسدالله آن دو تا را به سفره هفت سین پنجدری قرض داده بود اما این سه تا شاخه مانده بویشان در حیاط پخش بود. سنبل ها از همه به عید مشغول تر بودند به شاداب وجود خود با چشم های صورتی شان نگاه می کردند. حیاط یک وجبی بهار بود چه رسد که به هر نسیم شکوفه های گیلاس در هوا می گشت و می نشست روی آب ساکن حوض و هم بر روی چادرنماز گلدار تاج سلطان. تاج سلطان که به هر بیتی می شنید لبش می جنبید و فوت می کرد به طرف سعید. و وقتی غزل تمام شد به وجد آمده پرسید این شعرا مال کیه آقا... این را هم از سعید پرسید و هم از مشد اسدلله. سعید که ایستاده بود با غروری گفت شیخ اجل... مشد اسدلله بلند گفت خدا رحمتش کند، خوب شعر گفته موقع عیدی... این را برای خنده گفت، همه می دانستند که مشد اسدالله هر چه را نمی داند به موضوعی خنده دار تبدیل می کند و پشت خنده ها از پاسخ سر باز می زند.

سعید که ایستاده بود بالاسر مشد اسدلله چه در سرش گذشت که فضا را عوض کرد، وقتی گفت: آقا مشد اسدالله این خیارها را چطوری این قدر نازک پوست می کنی.. و یکی از پوست خیارها را از لگن برداشت و گرفت به آسمان و گفت از پشتش آسمان پیداست... بعد هم اشاره کرد به خیارهای پوست کنده توی سبد و گفت انگار پوست ها، پیراهن زیر خیار بودن و حالا خیارها پیراهن زیرشان را کنده اند و لخت شده اند... تاج سلطان و اسدلله خندیدند به خوش زبانی پسرک. و همین به شوقش آورد که پرسید:

- آقا مشد اسدلله چرا خیارها را نمی دهی تاج سلطان پوست بکنه . می تونه که. مگر بلد نیست.

مشد اسدلله چرا دستپاچه شده بود که صدایش را زیر گرفت و بچگانه کرد وقتی گفت نیگا کن به دستاش.. پنبه دوزی هاش... توپولی هاش... نگاه کن چقدر سفیده. مثل برف می موند. حیف نیست گزلیک بگیره دستش. تو این نرمی هایش.

تمام عید و تمام بهار، همه سنبل و شکوفه در صدای مشد اسدالله بود. تاج سلطان سرش را زیر انداخته فقط گفت آقا اسدالله چه میگین جلو سعید میرزا... وقتی این را می گفت رگه شرمی صورتی رنگ دویده بود در گردی صورتش. همان صورتی که روسری آبی گلدار قابش گرفته بود و شب عیدی دستی هم در آن برده بود.

سعید در ادامه گردش بهاری در حیاط یک وجبی، داشت بنفشه ها را نگاه می کرد که ردیف کنار کلاغ پر باغچه در خاک صف کشیده بودند، همه شان زرد و نارنجی و قرمز، اما هیچ کدامشان به رنگ هم نه. مشد اسدالله یاعلی گویان از روی چهارپایه بلند شد، دستش را در حوض آب کشید با لنگ کمرش خشک کرد و رفت نشست جلو تشکچه تاج سلطان، پشت به او. زن خودش را سراند و رفت روی پشت مرد. اسدالله کمر صاف کرد. حالا یکی شده بودند و سایه شان روی آب حوض زیر سقف آسمان آبی یکی شده بود. و دست های تاج سلطان دور گردن مرد. چادر نمازش مانند بال فرشته ای پهن شده بود روی تشکچه خالی. پای مشد اسدالله که رسید به پله اول مبال، صدای بال فرشته در گوشش پیچید. تاج سلطان به صدائی که همه کس بدان نامحرم می نمود گفت کاش تشنگی نبود و من می توانستم آب نخورم و این همه خجالتت را نکشم اسدالله خان، آخر تا کی سنگینی ام رو دوشت باشد روزی چند بار از این پله ها بری پائین و بالا.

مشد اسدالله که ندیده می دانست الان قطرات شبنمی از روی گونه های تاج سلطان چکیده روی گره چارقدش، چانه خود را روی دست های زن گرداند و نرم گرداند و نرم گفت: تو را همین جوری خواسته بودم تاج سلطان . خواسته بودم پای تو باشم. به نه نه م گفتم همین جوری خواستگاریت کند. تو دلم خواسته بودم پای تو باشم و دست هایت یک عمر به گردن من باشد، سایه ات روی سرم باشد.

اسدلله مثل هر روز و مثل هر دفعه تاج سلطان را گذاشت و از مبال آمد بالا، بغضی در گلویش بود، می خواست فروبخوردش، نمی توانست. گردن را جنباند هنوز گرمای دست های پنبه دوزی سفید را بر گردن خود حس می کرد. کسی در حیاط یک وجبی نبود، او می توانست بی بهانه بگرید. سعید رفته بود تا کتاب شیخ اجل را بردارد و از خواهر بزرگترش بخواهد که غزلی از آن برایش بخواند تا حفظ کند.

هشت تا اسکناس عیدی گرفته بود، یک ربعی طلا، دو تا دو ریالی نقره . هنوز خیلی مانده بود به آرزویش.

دایه گفت چی آرزو داری مادر، چی می خواهی بخری... به سردی فقط گفت معماری خرج دارد. خیلی گران است دایه.

مقصودش همان بود که یکی از همان روز به دائی نصرل گفته بود:
- تو همین بهار، تا تابستون نرسیده و نرفتیم به اوشان می خوام همه شعرای شیخ اجل را حفظ کنم و با دوزاری هاش معمار حسن خان را بگم بیاد، پله های مطبخ و مبال حیاط یک وجبی را بردارند.

آن روز نفهمید چطور وقتی این را گفت یک مرتبه صورت دائی نصرل مانند یک گلوله کاموا در هم پیچیده شد و به صدائی که انگار از ته تاریخ می آمد گفت نمی توانی ... نمی توانی ... پله همه مطبخ ها و مبال های عالم را برداری . نمی توانی. برو بازی کن برو بزرگ شو. ورنه هوائی می شی .

و دیده بود که دائی نصرل همان طور سر خود را به دو دست گرفته دور اتاق می چرخید و با کلماتی که به زحمت شنیده می شد می گفت: آن وقت مثل دائی ، میکنندت توی این اتاق و به معمار حسن خان میگن به حرفت گوش نکنه.