معضلات زندگی ، جايی برای سياست نگذاشته

گزارشی درباره زندگی در ايران را در بی بی سی فارسی یا دنباله همین مطلب بخوانید

در حالی که رسانه های جهانی، هر روز اخباری درباره پرونده هسته ای، دخالت و نفوذ ايران در عراق و لبنان، و گاهی هم تبليغات جنجالی حکومتگران ايرانی را عليه فرهنگ غربی و هولوکاست منتشر می کنند، مردم ايران گرفتار مسائل روزمره ای هستند که هنوز برای رفع آنها راهی نيافته اند و هر روز بيشتر در آن غرق می شوند.

گزارش ها از ايران، تماس های مردم با برنامه های راديوئی و تلويزيونی و نوشته های دهها هزار وبلاگ دست کم اينگونه نشان می دهد که چالش های سياست خارجی، با همه پيچيدگی ها و خطراتش، برای دولتمردان ايرانی آنچنان دغدغه آميز نيست چرا که هر کدام راه حل های مشخص و شايد آماده ای داشته باشند مانند پرونده هسته ای که بطور مثال می توان اميدوار بود با پذيرش تعليق غنی سازی اورانيوم به تهديدها پايان داده شود. اما مشکلات ديگر کشور مثل آلودگی هوای شهرهای بزرگ، مصرف بنزين و سقوط هواپيماها، راه حل آماده و بدون دردی ندارند.

از بی رغبتی مردم به نشريات سياسی و کاسته شدن از شمارگان کتاب های جدی بر اساس گزارشها و رغبت آنها به برنامه های طنز اجتماعی که از آلودگی هوا، بنزين، حقوق بازنشستگان، گرانی و تورم سخن می گويند پيداست که درگيری روزمره مردم با اين مسائل جايی و اشتياقی برای شرکت در مباحث سياسی هر چقدر مهم باقی نمی گذارد.

تهران سرغول

در ميان فهرستی از گره های کور و مشکلات انباشته شده که راه حل فوری و ضربتی برای آنها يافت نمی شود، ماجرای شهر تهران شايد از بزرگترين آنهاست.

در تازه ترين همايشی که برای بررسی مسائل شهر تهران اخيرا برپا شد، بار ديگر زمزمه های انتقال پايتخت شنيده شد.

يک متخصص برنامه ريزی شهری، معتقد است تهران مانند سری بزرگ است که بر روی بدنی لاغر و نحيف قرار گرفته و هر روز نيز اين سر بزرگتر و اين بدن لاغرتر می‌شود.

مساله محيط زيست بطور کل نيز اکنون با آلودگی بی سابقه هوای تهران و شهرهای بزرگ بيشتر مطرح است. به گفته کارشناسان دولتی مشکل محيط زيست ابعادی نگران کننده از جهت فرسودگی خاک، از ميان رفتن روزانه جنگل ها و محيط وحش، گسترش کوير بخود گرفته است.

سازمان محيط زيست با گذاشتن تابلوهائی در مسيرهای بين شهری به مردم هشدار داده است که هر سال چقدر از جنگل ها و زمين های زراعی طعمه کوير می شود و چقدر از زمين های حاصلخيز از ميان می روند و درختانی می ميرند.

بنزين و گاز

بنزين و گاز دومين گره بزرگ جامعه ايرانی است که به طور روزمره مردم با آن سروکار دارند. همان معضلی که به نوشته کارگزاران، روزنامه صبح "جدالی داغ بين دولت و مجلس ايجاد کرده و با وجود اظهارنظرهای متعدد مقام های دولتی و نمايندگان مجلس، هنوز به درستی معلوم نيست که چه خواهد شد." اما پيداست که بايد جلو آن را، که به قول يکی از نمايندگان سال آينده چند ميليارد دلار برای واردات بنزين هزينه شود، گرفت. اما چطور؟

ماجرای سوخت ارزان از سال ها پيش اقتصاد ايران را رنج می داد. اما با گذر ايام و افزون شدن جمعيت و مشکلات اقتصادی بار زندگی يک چهارم مردم ايران به عهده خودروهائی گذاشته شد که فرآورده ای را مصرف می کنند که در داخل ايران توليدش به صرفه نيست و از همين رو از چند سال قبل واردات بنزين نيز به مشکلات بودجه کشور افزوده است.

فساد

ايرانيانی که بعد از سال ها به کشور خود باز می گردند در اولين گزارش های خود از اين ديدارها از گستردگی بی سابقه "فساد" دم می زنند. فسادی که عملا هيچ يک از خدماتی را که به عهده دولت و بانک ها و نهادهای دولتی است بدون پرداخت های اضافی " حق التسريع" و يا "هديه دوستانه" ممکن نيست.

در وبلاگی، به زبان وبلاگ نويسان آمده است "با رايج ترين صحنه های شهری روبرو شدم. نيروی انتظامی جلوم را گرفت که سبقت غيرمجاز داشتی، تا آمدم حرفی بزنم نگاهی به سيگارم انداخت که روشن کرده بودم گفت تخلف هم که داری - يعنی حشيش و مواد مخدر - و بعد شروع کرد از احوالات خود گفتن. همان داستان قديمی چند ماه است حقوق نگرفته ام و خريد پودر رختشوئی برايشان دشوارست (با اشاره به يقه پيراهنش که دود شهر سياهش کرده بود) وظيفه شرعی و عرفی و انسانی را ادا کردم، سلام نظامی ضميمه رابطه کرد و گذشتم."

از حدود چهل سال قبل که با اضافه شدن به درآمد حاصل از فروش نفت، اقتصاد مصرفی ايران تکانی خورد، مبارزه با فساد مالی و اقتصادی در دستور کار دولت ها قرار گرفت.

در سال های پايانی رژيم پادشاهی، هفت سازمان بازرسی مراقبت بر فساد دولتی را به عهده داشتند. پس از انقلاب نيز اين روند به نوعی ديگر ادامه يافت تا جائی که دولت فعلی با شعار مبارزه با مفاسد اقتصادی و به زيرکشيدن مافيا به قدرت رسيد. اما در عمل تلاشهای دولت جديد ايران هم نتيجه ای نداشته است.

گرانی

گرچه رييس دولت روز يکشنبه (اول بهمن ماه) هنگام ارايه بودجه سالانه کشور به مجلس در مقابل سئوال نمايندگان درباره گرانی گوجه فرنگی به شوخی متوسل شد و از آنان خواست به ميدان تره بار نزديک منزل وی بروند و ارزان تر بخرند، اما واقعيت ها حکايت از آن دارد که در يک سال و نيم گذشته دولتی که ذخاير ارزی و بالاترين ميزان درآمد حاصل از فروش نفت را صرف دادن حقوق و سرعت بخشيدن به طرح های عمرانی و فراوانی کالا به قصد ارزان سازی آن کرده، نرخ ها در مواردی مانند مسکن سی درصد و بنا به گزارش بانک مرکزی در کل خدمات و کالاهای مصرفی تا شانزده درصد افزايش داشته است.

مفر يا مصيبت

سنت گرايان، محافظه کاران و روحانيون علاوه بر مشکلات اقتصادی و معيشتی روزمره، از گسترش فحشا، مواد مخدر، منکرات، علاقه به مد و لباس، گرايش شديد جامعه به عرفان و خرافات و تمايل شديد جوانان به مهاجرت از کشور نيز به عنوان معضلات اجتماعی ياد می کنند.

در حالی که از ديد جامعه شناسان اين همه به اضافه علاقه مندی شديد نسل جوان به کلاس های خصوصی (موسيقی، زبان، رقص و يوگا) به عنوان مفرهائی برای گريز از فشارهای زندگی ياد می کنند.

به اعتقاد اين کارشناسان، مسائل انبوه شده و متراکم ناشی از انقلاب و روی کارآمدن مديران بی تجربه، جنگ هشت ساله ويرانگر، و فشارهای ناشی از تغيير فرهنگ روز و مبارزه با فرهنگ جهانی چندان بزرگ است که هيچ خبر سياسی و فرهنگی بزرگی توجه مردمی را که از همگنان خود گرفتارتر و نگران ترند، به خود جلب نمی کند.

به اعتقاد آنها نه موج های پی در پی مهاجرت مغزها از جامعه ای مانند ايران عجيب می نمايد و نه افزونی نارضايتی هايی که گاه با آمار موجود همخوانی ندارند. نه کاسته شدن از ميزان شمارگان روزنامه ها و خواننده کتاب های جدی. همه چيز طبيعی است گرچه که ممکن است باورش سخت باشد.