در پاسخ آقای طاهری پور

نوشته جناب جمشید طاهری پور در گویا نیوز برایم آموزنده بود و از آن درس ها گرفتم. گیرم چند نکته می ماند از جهت گزارش نویسی و به سائقه نوشتاری توضیحش را لازم می دانم که در این کار اهلی هستم، اما در کار سیاست ورزی، به خصوص سیاست عملی، هیچ نمی دانم و خود را برای شنیدن پند و اعتراف به خطا آماده می بینم .

خلاصه کنم، لزومی به درازا ندارد سخن. مقاله ایشان دو بخش دارد: مقدمه ای و متنی یا کبرائی و صغرائی، شاید هم مبتدائی و خبری. متن چندان روشن است که نیاز به بازشکافی ندارد. تحلیل شرایط ایران و سخن گفتن از جانب جنبش سبز هم حق ایشان است چنان که حق من و دیگران است که قبول داشته یا نداشته باشیم. در این مقولات سخنی ندارم. یا اگر دارم لزومی به طرحش در این جا نیست. می ماند مقدمه و بهانه نوشته.

درمقدمه مرقوم داشته اند "برداشتم اين است آقای بهنود ترسيده و دوپهلو نوشته! به در گفته تا ديوار بشنود! و من اين قلم ترسيده را که ديدم با خود گفتم مبارزه برای پيش‌راندن ايران به سوی آزادی از همين‌جاها شروع می‌شود، از اين‌جا شروع می‌شود که به سهم خود نگذاری يک روزنامه‌نويس در خانه‌ی خود در لندن هم ترسيده بنويسد".

و در توضیح این که چرا من "ترسیده و دوپهلو" نوشته ام مستندشان این است که مثلا چرا ننوشته ام خلخالی دستور و حکم از آیت الله خمینی داشته، و چرا نوشته ام [قریب به این مضمون که ] در آن شور خون و جنون دوران انقلاب از خیابان فریاد خون خون می آمد و گروه های سیاسی هم خلخالی را تائید می کردند...

به فرموده آقای طاهری پور باید جور دیگری می نوشتم تا "تمام حقیقت" شود ". پس مرقوم فرموده اند " آن نيمه نانوشته حقيقت را من می نويسم: آن فرياد و آن خيابان و عدالت، نه صحرائی بلکه اسلامی و ايمانی و ايدئولوژيک بودند و "ليبرال دموکراتهای ايرانی" مثل آقای دکتر يزدی و ديگران که نام برده، کار گزار آقای خمينی و بستر ساز حکومت "اسلام عزيز" او بوده-اند. چقدر خوب می شد اگر آقای بهنود آن عبرت ديروز را به روز می کرد و از تجربه -ای سخن به ميان می آورد که آن فرياد و خيابان را تغيير جهت و ماهيت داده و بجای آن عدالت صحرائی – که ايضا" اسلامی بوده- در امروز روز؛ خواهان عدالت حقوق بشری است".

برای اطلاع جناب طاهری پور عرض می شود که هیچ نوشته ای تمام حقیقت نیست بلکه هر نوشته ای [به تاکید هر نوشته ای] حاوی "بخشی از حقیقت" است. دور باد از شما که تصور کنید "تمام حقیقت" را می دانید و در همین مقاله تمامش را برای ما بیان کرده اید. نشانه نزدیکش هم این که در این "تمام حقیقت" شما هیچ نشانی از تشکیلاتی نمی کنید که از جمله سیاستگذارانش بودید در آن دوران، و از قضا از خوشنام ترین تشکیلات سیاسی بود و هست، اما در آن زمان خواستار تندی بود و از اعدام ها هم حمایت کرد، در "تمام حقیقت" شما هر چه بدی هست و خشونت هست به گردن آن است که بازی را از شما برد. حتی اگر مربوط به قبل از بردن تمام بازی و نشستن بر سر سفره انقلاب باشد.

جناب طاهری پور این تمام حقیقت نیست که فرمودید. من در محدوده عصر روز 22 بهمن 57 در مدرسه علوی آن چه دیدم همان است که نوشتم . اما ادعا ندارم که تمام حقیقت است. این صحنه ای بود که من دیدم و نوشتم. وگرنه نه فقط آن چه شما اشاره کرده اید بلکه هزاران نکته دیگر هم درباره دکتر یزدی و انقلاب ایران، همین طور گروه های سیاسی درگیر و نقش هر کدام می توان نوشت که صد کتاب هم برایش کافی نیست، البته نوشته خواهد شد به روزگاران، بخش هائی هم نوشته شده است.

مقوله "ترس نویسنده در لندن نشسته " به نظرم زیادی است و تحلیل ناقص و از بالا نگاه کردن به صحنه ای که ایشان در آن بالا نیست، همین پائین هاست و وقتی مهندس بازرگان و دکتر یزدی دنبال آزاد کردن و جلوگیری از اعدام های بودند ایشان هم در همان اطراف بودند و ندیدم که دنبال حقوق انسانی باشند. این هم امر ناگفته نانوشته ای نیست.

این که ایشان، به درست، مبنای نوشته خود را عبرت نسل حاضر و لابد مانع شدن از تکرار خطاهای گذشته دانسته اند حکم می کند از شعارهای معمول در بیانیه های سیاسی به در آئیم – که مژده بدهم عمده ای از جامعه سیاسی ایران این کلاس را گذرانده و به کلاس بالاتر رفته است – از جمله مشخصات این شعارها همان است که در بیانیه های زمان انقلاب گروه های سیاسی بود. این که همه تقصیرات با شاه است. هواداران پادشاهی هم در مقابل فرمودند نه ایشان خوب است اطرافیانش بدند. امروز روز، جامعه ایرانی با پوست و گوشت خود درک کرده که اشکال در جا و بلکه جاهای دیگر است و بخشی از اشکال هم در جامه ناساز بی اندام ماست. آن نگرش صد درصدی پیشین اشکالش در این نبود که یک نفر را بیهوده بد مطلق می کرد و این ظلم بود، بلکه اشکالش به این بود که از تحلیل درست خود و جامعه در می ماند و حاصلش به نظر من همین که بهره اش را دیگران بردند که گفتند [پس] شاه باید برود.
جناب طاهری پور امروز روز بچه های ایران در مدرسه کتاب هائی را می خوانند که در همه صفحاتش از قدرت روحانیت و اثر بزرگش و فتوحاتش نوشته شده، اما بچه ها این همه را فقط برای گرفتن نمره حفظ می کنند و بعد صفحاتش را به کوچه می افکندند و می افتند در بزرگراه های اطلاعاتی در پی کشف حقیقت. چنین نسلی دیگر گول این نمی خورد که حسن آقا بد مطلق است و حسین آقا از ابتدای تولد لابد خوب مطلق بوده است. حتما شما این را خوب می دانید.

به همین جهت هم بنده جسارت می کنم و می نویسم روایت من "تمام حقیقت" نبود و روایت شما یک بیانیه سیاسی سال پنجاه هفتی بود و "تمام حقیقت" نبود.

این که آدمیان تغییر کرده باشند به خصوص تغییرات محسوس به سوی آزادی و مردمی، از شیرین ترین تجربیات و توانائی های بشری است، در هر کس رخ دهد باید قدرش را دانست و به دیده منت پذیرفت. اما این تصور که تاریخ، مطابق نظر امروز من تغییر شکل دهد امری نشدنی است و محال است گرچه برخی خیالش را دارند.

نگرانی جناب طاهری پور که مقاله ای از من مقدمه فاصله گرفتن سبزها از میرحسین موسوی و مهدی کروبی است از آن حرف های عجیب بود که جز حیرتم نیفرود. اگر سخنم حمل بر کنایه یا خودنمائی نشود باید آهسته بگویم کسانی که سهمی هر چند کوچک و ناچیز در جنبش اصلاحی ایران داشته اند و در داخل ایران و در زیر چنگال اقتدارگرایانی که از کشتن خود و دیگران ابائی ندارند، این فکر را ربع قرن گام به گام ، کلمه به کلمه جلو برده اند، و هنوز هم از رادیکال های دو سو ناسزا می شنوند، حتما خیال شکستن گلدانی را که به چه خون دل آب داده اند، در سر نمی پزند. حتما قدر ایستادگی میرحسین موسوی و کروبی را می دانند. چنان که اهمیت کاری را که محمد خاتمی کرد در می یابند.

اما گاه دیده ام کسانی که در بیست سال اخیر، هر وقت جوانان ایران حادثه ای خبری آفریدند با آنان همراه شدند [آن هم به ظن خود]، بعد کوتاه مدتی که ظنشان مبدل به یقین نشد، از آن جوانان بریدند و باز به "تحریم ابدی" پناه بردند که از دیدگاه من امری است مانند "ترحیم ابدی"، در شناخت حرکت های داخل کشور راه خطا می پیمایند. البته دلسوزی برای جنبش دوم خرداد و فرزندش جنبش سبز حق همگان است و ملک خصوصی هیچ کس نیست حتی رهبرانش هم مدعی نیستند. چنان که محمد خاتمی زمانی گفته بود من رهبر جنبش دوم خرداد نیستم بلکه مولود این جنبشم.چنان که مهندس موسوی هم بارها گفته است. اینان که نقش و سهمشان محفوظ است وقتی چنین بگویند ما که جای خود داریم.

اما این همه گفتم بگذارید بگویم که متن نوشته جناب طاهری پور که به ظاهر خطاب به من بود و نبود، در حقیقت سندی است برای ماندگاران، به جا و مشفقانه بود از آن نکته ها آموختم.
دعوائی اگر هست که نیست، بر سر آن وطن است و جوانانی که موتور محرکه هر تحولی هستند. و گرفتاری اگر هست که هست این است که جوانان امروز ما هم حق دارند همچنان که جناب طاهری پور داشتند، که در جوانی تند و پرشور باشند و در میان سالگی پختگی نصیب ببرند و نرمی بگیرند. تفاوت این است که جوانان امروز بیشترشان ایدئو لوژیک نیستند، زندگی می خواهند. زندگی چنان که حق آنان است، زندگی در عین صلح و رفاه. این را حق خود می دانند. به این اعتبار که در سرزمینی زندگی می کنند که نه تنها نفت و آفتاب، کوروش کبیر و تخت جمشید، خاویار و فسنجان دارد بلکه به اعتبار این که در قرون معاصر مردمانی داشته است که خطا کرده اند اما به شرافت. مردمانی داشته است که گاه راهی را با خون خود پیمودند اما ابا نکردند که به دیگران بگویند این راه رستگاری نبود. جوانان ایران بر بستر تاریخی زندگی می کنند که عوامل آن زنده اند هنوز، درد دیدگانش هزارانند و در گوشه گوشه جهان پراکنده، و چشم و گوش سپرده به اخبار وطن.

به این جوانان به دشواری می توان جامه عاریتی فروخت. نصیحت من به خودم اول و بعد به دیگران این است که متوجه این نکته باشید. آینده ای که برای این جوانان ترسیم می کنیم اگر از منویات خودمان بگذرد لباس پدربزرگ هاست پاچه گشاد و بد هیبت که نخواهندش پوشید. شلواری که جیبی برای هدفون و جائی برای آی پد در آن نباشد به دردشان نمی خورد. جوانان ایران در خانه های بسته تیمی گرفتار نیستند، در اوج اختناق، حتی در بند و منع، به طفیل علم و روند جهانی سازی خیلی زودتر از آن که دیر شود به پختگی می رسند. چیزی که نسل من و جناب طاهری پور از آن بی نصیب بودیم.

باری امیدوارم توضیحی که دادم و فقط برای توضیح بود، از محبت ایشان به بنده نکاهد. به خصوص که ایشان تحسین شده کسی است که آموزگار من بود و برای سخنش اعتبار بسیار قائلم.